نرم افزار دارایی های فیزیکی یا نرم افزار نگهداری و تعمیرات

بین نرم افزار دارایی های فیزیکی EAM با نرم افزار نگهداری و تعمیرات CMMS چه فرقی است؟ برای سازمان یک نرم افزار مدیریت دارایی های فیزیکی EAM مناسب است یا یک نرم افزار مدیریت نگهداری و تعمیرات CMMS نیاز دارید؟ چرا باید تفاوت این دو را بدانید؟ واقعا نرم افزار دارایی فیزیکی چیست؟ و چه کارایی و کاربردی در سازمان دارد و اما یک نرم افزار نگهداری و تعمیرات چیست؟ و چه تفاوت ها و کاربردهایی نسبت به نرم افزار EAM دارد؟

نرم افزار دارایی فیزیکی EAM نیاز دارید؟

در این مقاله سعی شده است روی مفاهیم و تفاوت ها و کاربرد نرم افزارهای دارایی های فیزیکی و نگهداری و تعمیرات تمرکز شود. یکی از نیازمندی های مشاوره ای و اطلاعاتی پرسنل واحد فنی نسبت به تفاوت آنها و نیاز به انتخاب کدام یک از این نرم افزارها برای سازمان است.

نرم افزار نگهداری و تعمیرات چیست؟ CMMS

نرم افزار CMMS مخفف واژه های Computerized Maintenance Management Systems می باشد. عمد فعالیت نرم افزار CMMS روی مدیریت فعالیت های نگهداری و تعمیراتی تجهیزات در سازمان است. این فعالیت های شامل دو بخش است:

1. فعالیت های نگهداری محور مثل نگهداری پیشگیرانه و نگهداری پیش بینانه (نت پیشگویانه)
2. فعالیت های تعمیراتی مثل تعمیرات اضطراری و تعمیرات اصلاحی

کلیه گردش کارها و فعالیت های لازم برای انجام این دو بخش در واحد فنی یا نگهداشت سازمان توسط CMMS انجام می شود. ثبت وقایع ، چک لیست های نگهداری پیشگیرانه ، گزارشات و شاخص های کلیدی عملکرد نگهداری و تعمیرات ، برنامه ریزی زمان بندی انجام فعالیت های مذکور توسط نرم افزار CMMS انجام می گیرد.

نرم افزار دارایی های فیزیکی چیست؟ EAM

نرم افزار EAM مخفف واژه های Enterprise asset management می باشد. که مفهوم مدیریت دارایی های سازمانی را اشاره دارد که در سازمان های صنعتی تمرکز بروی اینکه ” مدیریت دارایی های فیزیکی چیست؟ ” است. عمد فعالیت نرم افزار EAM روی مدیریت چرخه عمر دارایی فیزیکی یا تجهیزات است. چرخه عمر تجهیزات یا دارایی فیزیکی شامل موارد زیر است:

1. طراحی
2. ساخت
3. خرید
4. راه اندازی
5. بهره برداری
6. نگهداری و تعمیرات
7. جایگزینی
8. اسقاط

یکی از بخش های مهم در نرم افزار EAM مدیریت سرمایه از نظر مالی و هزینه ای است. ثبت کلیه وقایع و نیازمندی های مرتبط با چرخه عمر مذکور توسط نرم افزار EAM انجام می شود. همان طور که در چرخه عمر داده شده می بینید حوزه نگهداری و تعمیرات زیر مجموعه چرخه عمر تجهیز است.

فرق بین نرم افزار EAM با CMMS چیست؟

فرق اصلی و کلی بین نرم افزار EAM یا CMMS روی تمرکز بر مدیریت اطلاعات و داده ها در حوزه چرخه عمر دارایی فیزیکی یا تجهیز است. نرم افزار EAM جامع تر و کل زنجیره چرخه عمر تجهیز را مدنظر دارد ولی نرم افزار CMMS بیشتر روی نگهداری و تعمیرات و وضعیت عملیاتی تجهیز تمرکز دارد. لذا وقتی حوزه اجرایی نرم افزار EAM بیشتر می شود با بخش های بیشتری در سازمان در ارتباط خواهد بود. مثلا هر دو نرم افزار داده های انبار قطعات یدکی را مدنظر دارد. اما نرم افزار EAM به داده های فرایند خرید و تدارکات قطعات یدکی نیاز دارد اما نرم افزار CMMS به وضعیت مدیریت موجودی قطعات یدکی نیازمند است.

برای اینکه فرق بین این دو نرم افزار را بهتر بیان کنیم پارامترهای مقایسه این دو نرم افزار را در جدول زیر خلاصه آمده است.

جدول مقایسه فرق بین نرم افزار EAM و نرم افزار CMMS

کدام نرم افزار EAM یا CMMS برای سازمان ما مناسب است؟

اگر سازمان شما سیکل کامل چرخه عمر تجهیز یا چرخه عمر دارایی فیزیکی را نیاز مبرم دارد بهتر است از یک نرم افزار استاندارد EAM بهره ببرید. که این مدل سازمان ها در ایران خیلی کم هستند. عموما نرم افزار EAM برای سازمان های کوچک و متوسط شامل نمی شود. چون هزینه های پیاده سازی نرم افزار EAM بالاست. مثلا صنعت نفت و گاز و پتروشیمی و تولید و توزیع برق بدلیل بهتر است به سمت نرم افزار EAM بروند چون این سازمان ها تعداد تجهیز بسیار و چرخه کامل عمر تجهیز را نیازمند هستند.

اما اگر سازمان تولیدی متوسط و یا کوچکی هستید (منظور از کوچک کارگاه ها نیست) چرخه عمر تجهیز در سازمان در ابتدا و انتها مشخص و تصمیم گیری برای آنها توسط مدیریت آسان و سریع و معلوم است. بیشترین بخش مهم در چرخه عمر تجهیز بخش های بهره برداری (تولید یا عملیات) و نگهداری و تعمیرات است. لذا بهتر است از نرم افزار CMMS استفاده کنید که با کمترین هزینه نسبت به مدیریت کارکرد تجهیز اقدام کرده اید. اکثر سازمان های صنعتی در ایران شامل این بخش می شوند.

نرم افزار EAM خوب از کجا تهیه کنید؟

در ایران نرم افزار EAM مناسب و کاملی فعلا نیست. البته در سطح دنیا هم یک نرم افزار EAM کامل و مناسب برای هر سازمانی وجود ندارد. اکثر نرم افزارهای EAM در قالب نرم افزارهای ERP داده می شوند که بخش های مدیریت دارایی فیزیکی را شامل می شوند. اما پیاده سازی یک ERP در سازمان خیلی هزینه بر، سخت و طولانی مدت است. یک استراتژی خوب برای استقرار EAM استفاده از ماژول ها یا نرم افزارهای مختلف در کنار یکدیگر است.

این استراتژی را هم حتی در ERP ها سطح دنیا می بینم. مثلا نرم افزار ERP و معروف SAP در دنیا مطرح است. ولکین بخش CMMS آن حرفه ای نیست هر چند که در SAP کل فرایندها و فرم قابل طراحی و استقرار است و سازمان با داشتن دانش مدیریت نگهداری و تعمیرات می تواند در SAP نیازمندی ها خودش را طرح ریزی و پیاده سازی کند.

ولکین کسب این دانش هزینه و زمان و نیروی انسانی ویژه می طلبد. برای مدیریت این چالش ها عموما از یک نرم افزار CMMS استاندارد و حرفه ای بهره می برند و این نرم افزار به ERP سازمان لینک می دهند. البته این استراتژی با خود چالش های جدیدی می آورد اما از نظر هزینه ، زمان پیاده سازی و نیروی انسانی به صرفه ترین است.

در ایران تاکنون نرم افزار EAM کامل استقرار نیافته است و مدعیان این حوزه در حد ادعا باقی مانده اند! چون در پیاده سازی نرم افزار EAM فقط خود نرم افزار و شرکت ارائه دهنده آن مطرح نیست بلکه سازمان و فرهنگ کاری و عوامل خارجی و داخلی سازمان دخیل می شوند. با توجه به اینکه در بخش ها ما مشکلات بنیادی داریم در حوزه EAM روند مناسبی پیش نرفته است.

نرم افزار CMMS مناسب از کجا تهیه کنید؟

بهترین نرم افزار نگهداری و تعمیرات CMMS نرم افزاری است که شرکت ارائه دهنده نرم افزار تجربه کافی در پیاده سازی و استقرار سیستم های مدیریت نگهداری و تعمیرات به شکل عملی و اجرایی داشته باشد. یک تیم یا شرکت صرف برنامه نویسی که با حوزه مدیریت نگهداری و تعمیرات و استانداردهای این حوزه از نزدیک آشنا نباشد باعث مشکلات زیادی در استقرار و ماندگاری نرم افزار خواهد شد. در این نرم افزار های نگهداری و تعمیرات متعددی ارائه شده است. سراغ شرکت هایی که انواع نرم افزارهای سازمانی دارند و یک نرم افزار CMMS هم دارند هرگز نروید. آنها بیشتر برنامه نویس هستند.

برخی از شرکت های ایرانی هم به سمت نرم افزار EAM رفتند ولی در صنعت خاص وارد شدند و فقط آن حوزه را پوشش دادند این نرم افزارها در حوزه CMMS به شدت ضعیف هستند. شما اگر در سازمان از نرم افزار ERP بهره می برید و در حوزه CMMS مشکل دارید بهتر است یک نرم افزار CMMS مناسب تهیه و آن را به ERP سازمان لینک دهید.